Sinema ve Sanat

Richard Wagner Gesamtkunstwerk (kabaca : bütünlük sahibi sanat eseri diyebiliriz) terimini alman operasi icin kullanmisti belki ama aslinda iyi incelenirse bugunun sinemasinin onun ruyasina ne kadar uydugunu gorebiliriz. Gesamtkunstwerk muzik tiyatro ve gorsel sanatlarin tüm dallarinin tek ve etkileyici bir öykü anlatimi icin bir araya gelmesi diyebiliriz. ve wagner icin bu zamaninda opera idi ama bugun yasasaydi bu kacinilmaz bir sekilde sinema olacakti. biliyorsunuz sinema icin 7. sanat diyip duruyoruz. peki nedir bu 7. sanat, resim heykel gibi binlerce yildir ortalikta olmadigini iddia edenler sinemayi genelde plastik sanatlardan asagida gorme egilimdedir oysaki burda gozden kacan nokta resim heykel gibi sanatlarin evriminin sonuclarinin fotografa ve sonrasinda sinemaya sebep oldugu gercegidir. yani sinema bir gecede lumier kardeslerin ortaya attigi bir sey degildir zaten hic bir fikir tek basina bir vakum da olusmamistir bunun yerine uzunca bir sure elde edilen bilgi ve deneyimlerden somutlastirilmistir.bu acindan bakildiginda sinemanin nihai sanat oldugunu soylemek mumkunmudur peki? hem evet hem hayir. teorik olarak sinemanin olanaklarinin hic bir sanat dalinda olmadigini soyleyebiliriz. ama bu olanaklar ticari kaygilarla yeterince kullanilamiyor bu arada tabiki ticari sinema populer kultur elestirisi yapacak degilim belki baska bir yazida o konuyada deginiriz. Sinema nihai ortamdir cunku hislerimize duyularimiza bu kadar guclu bir sekilde "saldiran" baska hic bir sey yoktur. o beyaz dev perdenin onunde yerlerimizi aliriz ve isiklar soner, yuzlerce sinema sever ile ortak bir akil olusturarak bize sunulan ses ve goruntuyu izlemeye dalariz, goruntuler onumuzde canlanirlar ve bu golge oyununun ona eslik eden senkronize sesi de vardir bu bizim o gerceklige tamamen kapilmamiza sebep olur. ses ve goruntunun bir araya gelmesi inanilmaz bir fenomendir. bir tabloya yada heykele bakarken ondan her ne kadar etkilensekde bu sekilde bir "sensation" hissetmeyiz. tabi sinemanin bu yanı cabuk farkedilmis ve propaganda araci olarak kullanilmaya baslanmistir.belirtmem gereken baska bir konuda bu etkilenmenin tam anlamiyla olusmasi icin filmi yaratan ekibin(yonetmen, goruntu yonetmeni,yapimci,sanat yonetmeni vs...) isinin ehli olmasi geregidir. bugun kliselerle dolu (yarattigi dunyayi tanimayan , yeterince analiz etmemis senaristler olarak okuyunuz.) yaratildigi çağa hic bir sey katamayan filmlere bogulmus durumdayiz. kandinsky'nin sanatin ruhsalligi kitabinda cok guzel degindigi bir konu vardir, eger gunumuzde heykel ile ugrasiyor ve hala eski yunan geleneksel formlarina sikismis eserler veriyorsaniz cagin gerisinde kalmis eserleriniz kimse tarafindan hatirlanmayacaktir. bu sinema icin ne anlama geliyor peki? bugun zamaninda amerikan sinemasinin eziciligine bir tepki olarak cikmis yeni dalga akimini aynen dustur olarak belleyip yeni godard olmaya calisirsaniz bu kesinlikle bosuna bir caba olacaktir, gecmiste godard'i taklit etmeye calisan ama basarisiz olan yüzlerce sinemaci nerelerde acaba? bugun sinemada bir seyler basarmak istiyorsaniz 2 sey cok onemli, yaşadiginiz çağı cok iyi analiz etmeli ve mumkunse yasadiginiz kültürden beslenen eserler uretmelisiniz. bugun globallesme sonucu dunya kucuk bir kasaba haline gelsede hala kulturlerin arasinda kalin cizgiler bulunmakta (bakiniz avrupa birliginde anayasa ekseninde cikan catlak sesler) ve bu kalin cizgilerin otesine gecip bir eser uretmek kendi beslendiginiz kulturde bir eser uretmekten kesinlikle imkansiz olmasada cok daha zor olacaktir. fatih akin bugun basarili bir yonetmense bunun en buyuk sebebi urettiklerinin ekseninin genelde kendi ekseni(Turk- Alman, kimlik bunalimi vs.) ile bütünlük gostermesi diyebiliriz. kalkip amerika da yasanan toplumsal bir olayla ilgili bir film cekseydi bu denli basarili olabilecegini kimse dusunmuyordur sanirim. tabi buradan yola cikarak turkiyede bilim kurgu ve korku sinemasinin neden acinacak halde oldugunuda pekala soyleyebiliriz. ama buda baska bir yazinin konusu olsun soylenecek cok sey var ama simdilik burada bitirelim.